Co myśli i czuje współczesny ojciec. Nowy raport Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę

We wszystkich badaniach Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, w których pojawia się pytanie o to, kto jest wsparciem dla dzieci i młodzieży w Polsce, wynik jest bardzo podobny: na pierwszym miejscu młodzi ludzie wskazują matkę, następnie kolegów lub przyjaciół, a dopiero na trzecim miejscu tatę. Tymczasem polscy ojcowie są coraz bardziej świadomi i chcą angażować się w wychowanie dzieci oraz rozwój relacji z dzieckiem i rodziną. Jednak potrzebują do tego odpowiedniego wsparcia. W nowym raporcie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę „Tata”, którego pierwsza edycja miała miejsce w 2014 r., przyglądamy się najważniejszym zmianom w świadomości ojców po ośmiu latach.

Celem badania przeprowadzonego w kwietniu i maju 2022 roku było: poznanie postaw ojców w Polsce dotyczących podziału zadań związanych z wychowaniem dziecka między matkę i ojca; uzyskanie wiedzy na temat podziału obowiązków między rodzicami w zakresie opieki nad dzieckiem; poznanie skali korzystania przez ojców z urlopów opiekuńczych – ojcowskich i rodzicielskich oraz przyczyn, dla których z nich nie korzystają oraz uzyskanie wiedzy na temat trudności rodzicielskich, na jakie trafiają ojcowie w Polsce.

Aż 85% ojców, którzy wzięli udział w badaniu, uważa, że matka i ojciec w podobnym stopniu powinni rozmawiać z dzieckiem o jego problemach, a ważne decyzje dotyczące dziecka rodzice powinni podejmować wspólnie (83,7%).

Opowiadają się za równym podziałem zadań we wszystkich obszarach związanych z opieką nad dzieckiem, jednak przede wszystkim przy zabawie (81,6%) i pomocy w nauce (78,2%). Ponadto co trzeci ojciec widzi głównie odpowiedzialność matki w kwestii przygotowania posiłków dla dziecka (28,2%) i pielęgnacji niemowlęcia (31,2%). Jedyny obszar zarezerwowany dla ojca to uprawianie sportów z dzieckiem (28,3%).

Co ciekawe, najbardziej konserwatywną światopoglądowo grupą są ojcowie w wieku 18–20 lat. Istotnie częściej niż ojcowie w wieku 31–40 lat uważają, że to mama powinna zajmować się pielęgnacją niemowlęcia, a tata – uprawianiem sportów. Ponadto częściej też wskazują mamę jako osobę odpowiedzialną za pomoc dziecku w nauce, kontakty z nauczycielami oraz opiekę nad chorym dzieckiem.

Nadal też duża część ojców (63,1%) prezentuje stereotypowe myślenie, uważając, że zabezpieczenie materialne rodziny spoczywa głównie na ich barkach. Widać tutaj potrzebę włączenia narracji dotyczącej podziału odpowiedzialności za utrzymanie rodziny między kobietę i mężczyznę, by odciążyć mężczyzn w tym poczuciu, które może być dla nich ciężarem.

Nie wszyscy ojcowie biorą urlop ojcowski, choć jest on w 100% płatny i trwa tylko 2 tygodnie. Promocja urlopu i pokazywanie pozytywnego wpływu spędzanego czasu na budowanie silnej i stabilnej więzi i relacji między dzieckiem a ojcem jest konieczna, aby więcej ojców rozumiało ten fakt. Potrzebna jest też komunikacja do matek i pracodawców, ponieważ respondenci deklarują, że nie biorą urlopu z braku potrzeby w domu lub ze względu na zbyt wiele obowiązków w pracy. 60,4% ojców uzasadnia, że nie skorzystali z kolei z urlopu rodzicielskiego, gdyż to matka dziecka chciała wykorzystać cały dostępny rodzicom urlop. Pomóc w zmianie mogą planowane zmiany w 2022 dotyczące wprowadzenia dodatkowych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, które będzie mógł wykorzystać tylko tata, bez możliwości przekazania mamie.

Zmiany wymaga również uproszczenie zapisów dotyczących urlopów w kodeksie pracy. Przede wszystkim w zakresie zwiększania świadomości i edukacji w kontekście różnych urlopów, które przysługują ojcu po narodzinach dziecka. Dodatkowo warto rozważyć zmiany nazewnictwa świadczeń opiekuńczych, gdyż zasiłek dla ojców z tytułu urlopu ojcowskiego lub rodzicielskiego nazywa się “zasiłkiem macierzyńskim” mówi Joanna Włodarczyk, autorka raportu.

Wielu ojców przygotowywało się do rodzicielstwa poprzez rozmowę z partnerką (82,2%) oraz z rodziną/przyjaciółmi (75,7%). Pozytywnym trendem, który należy wzmacniać, jest też coraz częstsze korzystanie ze szkół rodzenia i warsztatów przez ojców, co nie zmienia faktu, że wciąż to mniej niż 1/3 wszystkich ojców. Szczególnie ważne wydaje się zwrócenie uwagi na najmłodszych ojców w wieku 18-20 lat, którzy wskazują na wyzwanie w przejściu z roli nastolatka do roli ojca.

Wśród trudności związanych z rodzicielstwem, niezmiennie króluje zmęczenie i brak czasu dla siebie oraz brak cierpliwości wobec dziecka. Jednocześnie blisko 9% ojców czuje osamotnienie – brakuje im wsparcia ze strony rodziny lub przyjaciół w sprawowaniu opieki nad dzieckiem. Ważne, by w takich momentach mieli oni możliwość porozmawiania z innymi ojcami. Dlatego ważne jest tworzenie przestrzeni do rozmowy dla ojców, że są osoby, które idą podobną rodzicielską ścieżką i że można z nimi porozmawiać.

Na szczególną uwagę zasługuje powiększająca się liczba ojców, która łączy swoje ojcowskie trudności z brakiem pozytywnych wzorców z własnego dzieciństwa. Wzrost świadomości ojców co do wpływu doświadczeń z własnego dzieciństwa wskazuje na silną potrzebę stworzenie oferty dla ojców (obecnie oferta dostępna jest głównie dla matek), która pozwoli im przepracować własne dzieciństwa i w konsekwencji zadbać o siebie i być w lepszym kontakcie z dzieckiem.

Autorką badania jest: Joanna Włodarczyk socjolożka, badaczka, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2009 roku pracuje w Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. Od 2011 roku jest koordynatorką działu badawczego FDDS. Członkini Kolegium redakcyjnego czasopisma naukowego „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”. Zrealizowała wiele badań z obszaru przemocy wobec dzieci, dobrego rodzicielstwa, kontaktu dzieci i młodzieży ze szkodliwymi treściami w internecie. Autorka szeregu publikacji badawczych. Współpracuje z Fundacją Share the Care, współprowadzi podcast „Wspólne dzieci = wspólne obowiązki”.

18 października br. podczas 19. Ogólnopolskiej Konferencji „Dziecko pokrzywdzone przestępstwem” autorka raportu omówi wyniki badania wśród ojców w Polsce i podzieli się rekomendacjami. Udział w konferencji online jest bezpłatny, wymagana jest rejestracja.

Raport sfinansowano ze środków - Ministerstwa Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości.