Samotność młodych w wirtualnym tłumie. Jak budować bezpieczną relację ze światem online?

Ponad połowa nastolatków czuje się osamotniona w mediach społecznościowych, a jednocześnie 43 procent młodych ludzi korzysta z mediów społecznościowych, by poczuć się lepiej*. Jaka jest wirtualna rzeczywistość młodych i ich bardzo realne emocje z tym związane? Czy na pewno je rozumiemy? W czym młodzież potrzebuje naszej pomocy? Jak możemy jej skutecznie udzielić? Zapraszamy na Galę Dnia Bezpiecznego Internetu 11 lutego, która zainauguruje obchody tego międzynarodowego święta.

*https://nask.pl/magazyn/nastolatki-3-0-raport-z-ogolnopolskiego-badania-uczniow-i-rodzicow/

– Internet ma niezwykłą moc oddziaływania. Dotyczy to zarówno rozwoju nowych technologii, które wpływają na życie społeczeństwa, jak i relacji, emocji i funkcjonowania mózgu na poziomie indywidualnym. W tym roku w Dniu Bezpiecznego Internetu na pierwszy plan wysuwają się zagadnienia związane z potrzebą budowania odpowiednich praktyk korzystania przez dzieci ze smartfonów. Będziemy też mówić o wyzwaniach związanych ze sztuczną inteligencją, takich jak deepfake, ale też o problematyce kontaktu dzieci ze szkodliwymi treściami, w tym patostreamingiem czy pornografią – mówi Anna Rywczyńska z Państwowego Instytutu Badawczego NASK, koordynatorka Polskiego Centrum Programu Safer Internet, który organizuje w Polsce DBI. – Kluczowe jest dla nas zarówno spojrzenie ekspertów, jak i przedstawicieli młodego pokolenia – osób, dla których chcemy tworzyć świat bezpiecznego internetu.

Dzień Bezpiecznego Internetu to ogólnoświatowa akcja, której celem jest propagowanie wiedzy o internecie, wzmacnianie kompetencji cyfrowych oraz włączanie do debaty publicznej zagadnień bezpieczeństwa dzieci i młodzieży online.  

Gala DBI, która odbywa się 11 lutego, jest wydarzeniem otwartym, skierowanym do przedstawicieli oświaty, profesjonalistów pracujących z dziećmi oraz mediów. Dodatkowo w lutym i marcu 2025 realizowane będą lekcje online dla dzieci w każdym wieku, odbywać się będą również webinary dla osób z nimi pracującymi. Kluczowym elementem DBI są lokalne inicjatywy. Każdego roku rejestrowane są tysiące warsztatów, zajęć edukacyjnych, kampanii informacyjnych czy konkursów dotyczących bezpieczeństwa w internecie, organizowanych przez szkoły, organizacje pozarządowe, firmy i osoby prywatne. 

W Polsce organizacją DBI zajmuje się Polskie Centrum Programu Safer Internet tworzone przez Państwowy Instytut Badawczy NASK i Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Przedsięwzięcie to zostało zapoczątkowane w 2004 roku z inicjatywy Komisji Europejskiej i dziś jest kontynuowane jako część unijnego programu „Digital Europe”. Patronat Honorowy objęły: Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Rzecznik Praw Dziecka, polska prezydencja w Radzie UE oraz Centrum Nauki Kopernik. Głównym Partnerem obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu 2025 jest Fundacja Orange.  

(Nie)prawdziwe treści i (nie)bezpieczne relacje 

O skali problemów, z którymi stykają się nastolatki, najlepiej świadczą wyniki badań: 

• Ponad 40% młodzieży twierdzi, że w internecie nie można odróżnić informacji prawdziwych od fałszywych, 
• Blisko połowa nastolatków (46,7%) deklaruje wysoki (13,5%) i ponadprzeciętny (33,2%) poziom ekspozycji na antyspołeczne treści w takich mediach, 
• Co czwarty nastolatek ogląda tzw. patostreamy, czyli wulgarne, obsceniczne i nacechowane przemocą widowiska lub transmisje internetowe nadawane na żywo w serwisach streamingowych, 
• Rośnie odsetek osób nastoletnich, które decydują się na spotkanie z osobą dorosłą poznaną w internecie, 
• Ponad połowa osób nastoletnich (53,7%) twierdzi, że ich rodzice nie ustalają żadnych zasad dotyczących korzystania z internetu w zakresie czasu i dostępu do treści. 

Te dane z raportu NASK uzasadniają potrzebę podniesienia tematu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w sieci. 

PUI, czyli problematyczne używanie internetu, cechuje co trzecią osobę nastoletnią 

Prawie co trzecia osoba nastoletnia (31%) wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników problematycznego używania internetu (PUI), a osiem na sto – bardzo wysokim natężeniem.  Wśród objawów PUI badacze wskazują m.in. brak kontroli nad czasem spędzanym w internecie, doświadczanie przygnębienia, niepokoju lub rozdrażnienia w momencie ograniczenia dostępu do internetu, problemy społeczne i osobiste w związku z silnym zaangażowaniem w świat wirtualny. Ponad 40% osób nastoletnich twierdzi, że brak dostępu do internetu wpłynąłby negatywnie na jakość ich życia, czyniąc je mniej satysfakcjonującym.

– Patostreamy, niechciane materiały o charakterze seksualnym, deepfake’owe materiały foto i video – to stosunkowo nowe wyzwania, które są dobrze znane młodym ludziom. Z wieloletnich doświadczeń w obszarze m.in. profilaktyki cyberprzemocy wiemy, że trafne rozpoznanie zjawiska to klucz do stworzenia odpowiednich rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo dzieciom i młodzieży – zapewnia Maciej Kępka, ekspert z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. – Dzień Bezpiecznego Internetu to przestrzeń do sygnalizowania problemów, debaty i przekrojowych analiz. Patrzymy na wyzwania cyfrowego świata z perspektywy systemowej, jak i jednostkowej. W tym roku poruszymy m.in. temat samotności w sieci czy działania mózgu w kontekście internetowego hazardu oraz szerzej: dopaminowych „strzałów”, jakie zapewnia aktywność w social mediach.

Gala Dnia Bezpiecznego Internetu 

11 lutego o godz. 10:00 w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN przy ul. Anielewicza 6 w Warszawie rozpocznie się tegoroczna Gala z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu. Gala DBI jest okazją do zdobycia nowych kompetencji i praktycznej wiedzy w obszarze cyberbezpieczeństwa, poznania wyników badań i wniosków z prac ekspertów i ekspertek oraz usłyszenia różnorodnych perspektyw na wyzwania cyfrowego świata.  

Program Gali DBI 2025

• prof. dr hab. n. med. Bogdan de Barbaro: Nastolatek między rodzicem a smartfonem,
• dr Alicja Długołęcka: Rola edukacji seksualnej w profilaktyce zagrożeń online,
• Wojtek Kardyś: Pato-trendy, czyli co oglądają młodzi w social mediach i co my możemy z tym zrobić,
• Tomasz Turba: Zagrożenia związane z deep fake'ami,
• dr Alicja Puścian: Mózg w sieci: Jak nowe technologie oddziałują na młodych użytkowników,
• Oliwier Nytko: Czy Twoi uczniowie mają styczność z hazardem? Loot boxy, dark patterns i inne pułapki.

Osoby zainteresowane udziałem w Gali prosimy o wysłanie prośby o akredytację na adres: marika.rajs@fdds.pl