Kary cielesne, tortury i nieludzkie traktowanie
04.07.2024
Kara fizyczna (kara cielesna) to każda kara, do której wymierzenia używana jest siła fizyczna, i która w zamierzeniu ma sprawić ból lub dyskomfort.
Eliminating Corporal Punishment: A Human Rights Imperative for Europe’s Children (2005), Rada Europy.
Określenie “tortury” oznacza każde działanie, którym jakiejkolwiek osobie umyślnie zadaje się ostry ból lub cierpienie, fizyczne bądź psychiczne, w celu uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, w celu ukarania jej za czyn popełniony przez nią lub osobę trzecią albo o którego dokonanie jest ona podejrzana, a także w celu zastraszenia lub wywarcia nacisku na nią lub trzecią osobę albo w jakimkolwiek innym celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza państwowego lub inną osobę występującą w charakterze urzędowym lub z ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą.
Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania(1984), ONZ.
(stan prawny na dzień 08.02.207r.)
I Prawo polskie
KOMENTARZ: Stosowanie kar cielesnych, tortur i innego nieludzkiego traktowania wobec każdego człowieka, jest zakazane w konstytucji. Tym bardziej więc przepis ten chroni dzieci. Zakazane jest cielesne karcenie dzieci przez nauczycieli, wychowawców. Od wejścia w życie ustawy z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw zakaz stosowania kar cielesnych dotycz także rodziców i innych osób sprawujących opiekę lub pieczę nad dziećmi. W aktualnym stanie prawnym stosowanie kar cielesnych względem dzieci należy więc uznać za zakazane.
Konstytucja RP
Art. 40.
Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.
KOMENTARZ: Każdy, także rodzice, może odpowiadać karnie, jeśli dopuści się ataku na dziecko. Każde niewłaściwe traktowanie dzieci przez rodziców jest podstawą do ingerencji sądu w ich władzę rodzicielską.
W wyniku nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wprowadzono zakaz stosowania kar cielesnych.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Art. 961
Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych.
Ustawa Kodeks karny z 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 88 poz.553)
KOMENTARZ: Spowodowanie ciężkiego uszkodzenia ciała jest ścigane z urzędu, to znaczy że policja i prokuratura mają obowiązek przeprowadzić postępowanie w tej sprawie. Zmiany wprowadzone do Kodeksu Karnego nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie dotyczyły także zasad ścigania przestępstwa z art. 157 popełnionego w stosunku do osoby najbliższej. Gdy fizyczne skutki przemocy trwają nie dłużej niż 7 dni przemoc wobec osoby najbliższej zamieszkującej razem ze sprawcą nadal ścigana jest z urzędu – a nie z oskarżenia prywatnego, jak w przypadku pozostałych osób. Gdy sprawca działał nieumyślnie przestępstwo popełnione na osobie najbliższej zamieszkującej ze sprawcą ścigane jest na jej wniosek (czyli za zgodą pokrzywdzonego).
Art 156.
§1 Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Art. 157.
§1 Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 §1,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§2 Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§3 Jeżeli sprawca czynu określonego w §1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§4 Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.
§5 Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.
KOMENTARZ: Odrębna regulacja Kodeksu karnego dotyczy znęcania się nad osobami najbliższymi bądź pozostającymi w stosunku zależności ze sprawcą.
Art. 207.
§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
II Prawo międzynarodowe
Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. ratyfikowana przez Prezydenta Polski na mocy ustawy z dnia 21 września 1990 r. o ratyfikacji Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r.
Art. 19.
1. Państwa-Strony będą podejmowały wszelkie właściwe kroki w dziedzinie ustawodawczej, administracyjnej, społecznej oraz wychowawczej dla ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej, krzywdy lub zaniedbania bądź złego traktowania lub wyzysku, w tym wykorzystywania w celach seksualnych, dzieci pozostających pod opieką rodzica(ów), opiekuna(ów) prawnego(ych) lub innej osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem.
2. Tego rodzaju środki ochronne powinny obejmować, tam gdzie jest to właściwe, skuteczne przedsięwzięcia w celu stworzenia programów socjalnych dla realizacji pomocy dziecku oraz osobom sprawującym opiekę nad dzieckiem, jak również innych form działań prewencyjnych dla ustalania, informowania, wszczynania i prowadzenia śledztwa, postępowania, notowania wymienionych wyżej przypadków niewłaściwego traktowania dzieci oraz tam, gdzie jest to właściwe – ingerencję sądu.
W Polsce obowiązują także następujące ratyfikowane akty prawa międzynarodowego, które dotyczą zakazu tortur oraz okrutnego i nieludzkiego traktowania (pobierz pdf):