Pomagamy dzieciom krzywdzonym

Dziesiątki specjalistów z różnych dziedzin, kilka setek rodzin objętych wsparciem każdego roku. Centra Pomocy Dzieciom to miejsca, do których trafiają dzieci w bardzo trudnym momencie swojego życia – po doświadczeniu wykorzystywania seksualnego, przemocy lub będące w trakcie procedur sądowych. Praca z takimi klientami oraz ich bliskimi jest ogromnym wyzwaniem, ale ujęta w ramy przejrzystych standardów i systemów ocen oraz powierzona profesjonalistom z wielką pasją może przynieść niezwykłe rezultaty.

Centra Pomocy Dzieciom funkcjonują w Warszawie, Gdańsku, Starogardzie Gdańskim, Głogowie, Białymstoku, Lublinie, Sosnowcu, Ludźmierzu, Wrocławiu i Łodzi, a ich sieć koordynuje i rozwija nasza Fundacja. Zasady pracy tych placówek opierają się na międzynarodowych standardach Barnahus stosowanych w krajach skandynawskich od końca lat 90. (natomiast za poprzednika modelu Barnahus uznaje się sieć Children Advocacy Centres zakładanych w Stanach Zjednoczonych już w połowie lat 80.). Sednem systemu Barnahus jest założenie, że dziecko doświadczone przemocą powinno uzyskać kompleksową, interdyscyplinarną i profesjonalną pomoc w jednym, przyjaznym i odpowiednio do tego przygotowanym miejscu - pod jednym dachem - jak mówimy.

Wsparcie w Centrum

Idea pomocy dostępnej w jednym miejscu jest bardzo ważna, ponieważ w polskich warunkach dzieckiem pokrzywdzonym przemocą zajmuje się wiele instytucji i służb działających w dużym stopniu niezależnie od siebie – sądów, prokuratury, policji, OPS-ów, placówek ochrony zdrowia itp. Jeśli nie ma między nimi współpracy, jest ono narażone na wielokrotne powtarzanie swoich zeznań, ogromny stres, a w rezultacie wtórną wiktymizację. Aby oszczędzić dzieciom powtórnego przeżywania traumy i zapewnić im jak najskuteczniejsze wsparcie, w naszych Centrach sprawę każdego małoletniego klienta oraz jego najbliższych od początku do końca prowadzi jeden zespół specjalistów reprezentujących różne dziedziny. Zdecydowana większość klientów Centrów to dzieci z doświadczeniem wykorzystywania seksualnego przez osoby dorosłe. Takie doświadczenie  nie tylko ma negatywny wpływ na ich rozwój oraz funkcjonowanie fizyczne, emocjonalne i społeczne, lecz także może zaważyć na ich późniejszym życiu. Z badań wynika, że osoby wykorzystywane seksualnie w dzieciństwie, w dorosłym życiu z większym prawdopodobieństwem podejmują ryzykowne zachowania seksualne lub ponownie doświadczają wykorzystywania. Naszym celem jest zapewnienie im jak najskuteczniejszej pomocy, aby do tego nie dopuścić. Mamy w swojej ofercie zarówno terapię indywidualną dla dzieci, jak i grupę wsparcia dla ich rodziców. Nasi terapeuci reprezentują różne podejścia terapeutyczne, niektórzy z nich mają ponad 20 lat doświadczenia w pracy z dziećmi wykorzystywanymi seksualnie.

Obietnica skuteczności

Nasza Fundacja jest członkiem założycielem i przedstawicielem na Polskę sieci PROMISE skupiającej europejskie placówki działające według standardów Barnahus. Owe standardy, dekalog skutecznej pomocy, zostały ujęte w klarowne punkty, a w przypadku polskich Centrów dodatkowo rozpisane na szereg bardzo konkretnych rekomendacji, dzięki czemu pracownicy tych placówek (a także niezależne organizacje, które chciałyby wspólnie z nami otworzyć nowe Centrum) mogą mieć pewność, że w pełni realizują wytyczne modelu Barnahus i swoje zadania.

Na przykład rzecz zupełnie fundamentalna, czyli prawo dziecka do wyrażania swoich opinii i otrzymywania informacji będące częścią pierwszego ze standardów, jest realizowane wówczas, gdy dzieci i ich niekrzywdzący rodzice (opiekunowie) mają wpływ na decyzje dotyczące podjęcia leczenia i terapii, a małoletni podopieczni otrzymują informacje dostosowane do ich etapu rozwoju. Dodatkowo personel Centrum musi być przeszkolony w zakresie komunikacji z dziećmi w różnym wieku i z różnymi potrzebami (w razie potrzeby komunikacja odbywa się z udziałem tłumacza). To jednak tylko kilka z długiej listy rekomendacji gwarantujących realizację pierwszego z dziesięciu standardów.

Standardy są podstawą funkcjonowania naszych placówek, ale należy je traktować jako narzędzie pomocy, a nie na przykład jakąś biurokratyczną procedurę. To nasza próba zaadaptowania modelu Barnahus do polskich warunków. Jeśli któreś z Centrów napotyka trudności w realizacji któregoś ze standardów, rozmawiamy o tym podczas cyklicznych spotkań koordynatorów i wspólnie staramy się wypracować rozwiązanie. 

Współpraca i jeszcze raz współpraca

W Polsce, inaczej niż w wielu krajach europejskich, nie istnieje jedna instytucja lub powszechnie działająca organizacja, której wyłącznym zadaniem byłaby ochrona dzieci przed konsekwencjami doświadczonej przemocy i wsparcie w trakcie procedur sądowych. Taką rolę przyjęły na siebie właśnie Centra Pomocy Dzieciom w swoich lokalnych środowiskach. Kluczowe dla ich działania jest wsparcie ze strony władz samorządowych oraz dobra współpraca z przedstawicielami miejscowych instytucji, służb i organizacji – pomocą społeczną, policją, prokuraturą, sądem, systemem ochrony zdrowia i oświatą. Jak zrealizować ten trudny cel? Wypracowano na to sposoby. Dlatego pierwszym i najważniejszym krokiem przed otwarciem nowego Centrum jest nawiązanie porozumienia z samorządem i próba przekonania go, że CPD może się stać istotnym elementem systemu ochrony dzieci. Po nawiązaniu dobrych relacji z miejscowymi władzami przedstawiciele Centrum zapoznają ze swoją ofertą lokalne instytucje pomocowe, organizują dla nich konferencje i szkolenia oraz starają się włączyć je w proces tworzenia systemu ochrony dzieci i usprawnić wspólne działanie dzięki podpisywaniu porozumień branżowych. Współpraca międzyinstytucjonalna inicjowana przez CPD w dziesięciu miastach w Polsce coraz bardziej się rozwija.

Think tank do spraw dziecka

Cecha definicyjna placówek Barnahus – czyli (nieodpłatne) udzielanie kompleksowej pomocy w jednym specjalnie przygotowanym z myślą o dzieciach miejscu – w polskim ujęciu jest realizowana poprzez fakt, że Centra Pomocy Dzieciom zatrudniają specjalistów z różnych dziedzin. Są tam terapeuci oraz psychiatrzy zarówno dziecięcy, jak i dorosłych, pediatrzy, pracownicy socjalni, prawnicy, osoby pierwszego kontaktu i rzecz jasna koordynatorzy. Każdy nowy podopieczny, a na ogół także członkowie jego rodziny (jednak z wyłączeniem sprawcy lub sprawczyni przemocy) zostają objęci opieką specjalnie w tym celu powołanego zespołu pracowników Centrum o różnych kompetencjach i specjalizacjach. Zespół ten spotyka się regularnie, aby opracować strategię wsparcia, a następnie wspólnie oceniać postępy w jej realizacji. W miarę potrzeby na spotkania są zapraszani również specjaliści z innych instytucji sprawujących opiekę nad danym dzieckiem – asystent rodziny, pedagog szkolny itp.