NIBY WIADOMO…

Problem uwodzenia dzieci online (in. grooming) ma długą historię, a jego specyfika zmienia się wraz z dynamicznym rozwojem internetu.

Już 20 lat temu, w lutym 2004 roku Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę uruchomiła pierwszą w Polsce kampanię społeczną poświęconą zjawisku groomingu pod hasłem „Nigdy nie wiadomo, kto jest po drugiej stronie” – „Dziecko w Sieci”.

W tamtym okresie głównym celem kampanii było uświadomienie rodzicom i dzieciom istniejącego problemu oraz podkreślenie wagi kształtowania u najmłodszych umiejętności kierowania się zasadą ograniczonego zaufania w stosunku do obcych osób poznanych w sieci, a także ostrożnego gospodarowania informacjami na swój temat, które zamieszczają w internecie.

KTO JEST PO DRUGIEJ STRONIE?
Czasy się zmieniają. Dzieci i nastolatkowie każdego dnia spędzają w internecie wiele godzin. Korzystając z aplikacji społecznościowych i komunikatorów na niespotykaną dotąd skalę, zostawiają w sieci informacje na swój temat. Mają też dostęp do informacji na temat innych osób i możliwość nawiązywania z nimi kontaktów. Interesują się, a często wręcz fascynują życiem innych osób, w tym internetowych influencerów.

Rówieśnicze relacje online mogą być wartościowe i z powodzeniem przenosić się również poza internet. Śledzenie treści udostępnianych przez inne osoby może poszerzać horyzonty, wspomagać rozwój nowych i aktualnych zainteresowań, a także stanowić źródło wiedzy i rozrywki.

Pozorne poczucie bliskości z popularnymi w sieci osobami budowane poprzez codzienne obserwowanie ich aktywności online powoduje jednak, że młodym ludziom zaciera się różnica pomiędzy pojęciem "nieznajomy" a "znajomy". Osoby, które są zupełnie obce, paradoksalnie mogą stać się dla nich bliższe niż te, z ich otoczenia, rówieśnicy, a nawet członkowie rodziny.

Edukacja dzieci w celu ochrony przed uwodzeniem wymaga więc wyjścia poza hasło „Nie ufaj obcym”.

Zagrożenia z tym związane dobrze ilustruje ujawniony niedawno proceder uwodzenia młodych fanek przez popularnych influencerów określany mianem „Pandora Gate”.

CO WIEMY O PROBLEMIE?
Uwodzenie online, znane również jako grooming, to proces, w którym osoba dorosła wykorzystując internet lub telefon buduje relację z dzieckiem z zamiarem jego seksualnego wykorzystania. Zjawiskiem tym jest np. prezentacja materiałów pornograficznych, wyłudzanie intymnych zdjęć, nakłanianie do rejestracji nagrań o charakterze seksualnym, a także dążenie do spotkania poza internetem w celu nawiązania kontaktu seksualnego. Nowoczesne technologie ułatwiają sprawcom budowanie bliskich i intymnych relacji z dziećmi, omijając nadzór ich rodziców.

Wbrew pozorom sprawcami uwodzenia dzieci w sieci są nie tylko osoby obce, ale też te, które dziecko zna ze swojego otoczenia, np. ze środowiska rodzinnego, towarzyskiego lub szkolnego. Uwodzić dzieci mogą również te osoby, które dziecko uznaje za znajome pomimo braku realnej relacji, na przykład influencerzy.

Wbrew stereotypom znacznie częściej sprawcami uwodzenia w sieci są młodzi mężczyźni niż osoby w zaawansowanym wieku.

Proces uwodzenia w sieci stanowi zjawisko złożone, a jego czas trwania, intensywność kontaktu oraz sposób, w jaki przebiega, zależą zarówno od osobowości i potrzeb sprawcy, jak i od potrzeb oraz zachowania uwodzonego dziecka. W dążeniu do osiągnięcia swojego celu sprawca buduje z nim bliską relację i emocjonalne porozumienie, stosując różnorodne techniki manipulacyjne.

 

 

CHROŃ DZIECKO PRZED UWODZENIEM W SIECI

Silna więź z rodzicami to jeden z czynników chroniących młode  osoby przed angażowaniem się w ryzykowne sytuacje w sieci. Buduj pogłębioną relację ze swoim  dzieckiem. Bądź ciekawy/a doświadczeń i opinii dziecka, jego uczuć, marzeń, pomysłów i tego, jak rozumie świat.

Obserwuj dziecko, próbuj zrozumieć jego potrzeby i przyczyny zachowania. Nie koncentruj się wyłącznie na realizowaniu celów wychowawczych, duże znaczenie ma budowanie emocjonalnego porozumienia z dzieckiem opartego na szacunku i zaufaniu. Taką relację najlepiej budować z dzieckiem od samego początku,  ale nigdy nie jest za późno, żeby zacząć ją rozwijać.

 

Ułatwiaj dziecku rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia poprzez wspólne przeglądanie treści online. Zachęcaj je do zadawania pytań dotyczących wiarygodności informacji i osób w sieci. Demaskuj mechanizmy marketingu i reklamy. Ucz dziecko odróżniać kreację obliczoną na zdobywanie popularności, zasięgów i pieniędzy od naturalnych mechanizmów, prawdziwych sytuacji i wiarygodnych informacji. Komentuj bieżące wydarzenia, informacje. Bądź ciekawy/a opinii i doświadczeń dziecka.

Edukuj dziecko na temat bezpiecznego nawiązywania relacji – zarówno w środowisku online, jak i offline. Wspieraj jego umiejętność rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych w interakcjach z innymi osobami. Wprowadź terminy „Zielone światło” (bezpieczna relacja) i  „Czerwone światło” (zła relacja, którą należy przerwać).

Zielone światło, m.in.:

  • w relacji nie czujesz presji na żadne zachowanie
  • czujesz się komfortowo i bezpiecznie
  • ufasz drugiej osobie
  • nikt nie robi nic wbrew tobie

     

Czerwone światło, m.in.:

  • czujesz presję zachowania się w określony sposób
  • nie czujesz się bezpiecznie
  • nie czujesz, że jesteś traktowany/a z szacunkiem
  • ktoś obwinia cię za twoje zachowanie
  • ktoś oczekuje dowodów twojego zaangażowania

Wspólnie ustalajcie z dzieckiem konkretne zasady korzystania z Internetu. Opracuj razem z nim strategie radzenia sobie z potencjalnymi zagrożeniami, takie jak np. bezpieczne dzielenie się informacjami czy unikanie ryzykownych sytuacji online. Nie zapomnij dostosowywać zasad do zmieniających się potrzeb dziecka i ewoluującego środowiska internetowego. Ustal z dzieckiem zasady nawiązywania, utrzymywania kontaktów i spotykania się z osobami znanymi z sieci. Zadbaj o bezpieczeństwo spotkań, jeżeli wyrażasz na nie zgodę.

Reaguj, kiedy tylko dowiadujesz się lub podejrzewasz ryzyko niebezpiecznej relacji dziecka w sieci, lub poza nią. Rozmawiaj z dzieckiem, wesprzyj je, zapewnij rozładowanie emocji i wsparcie.

Gdy wiesz lub podejrzewasz, że dziecko jest uwodzone w sieci, zgłoś to policji lub prokuraturze w formie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Zawiadomienie powinno zawierać jak najwięcej informacji o sytuacji, w której znalazło się dziecko. Do zawiadomienia trzeba dołączyć wszystkie dostępne ślady uwodzenia – zapisy (zrzuty ekranu) rozmów, zdjęcia czy linki do stron, z których korzystało dziecko.

Rodzic jako przedstawiciel małoletniego ma prawo wglądu w akta postępowania, uczestniczenia w czynnościach, ustanowienia pełnomocnika w sprawie i odwoływania się od postanowień organu prowadzącego postępowanie.

Wysłuchaj wystąpienia Łukasza Wojtasika Kto jest po drugiej stronie?  podczas Gali #DBI2024!

„Kto jest po drugiej stronie? - wystąpienie Łukasza Wojtasika na DBI 2024

 

CO NA TO PRAWO?

Zgodnie z Kodeksem karnym (art. 200a) kto składa małoletniemu poniżej 15 lat za pośrednictwem systemu teleinformatycznego  lub sieci telekomunikacyjnej propozycję obcowania płciowego, poddania się lub wykonywania innej czynności seksualnej, udziału w produkowaniu lub utrwalaniu treści pornograficznych i zmierza  do jej realizacji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności  albo pozbawienia wolności do lat 2.

Natomiast, kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego  lub sieci telekomunikacyjnej nawiązuje kontakt z małoletnim  poniżej 15 roku życia, zmierzając za pomocą wprowadzenia  w błąd, wykorzystania jego błędu, niezdolności do pojmowania  sytuacji lub groźby bezprawnej do spotkania z nim w celu zgwałcenia go, współżycia seksualnego lub wykonania innej czynności  seksualnej podlega karze do 3 lat pozbawienia wolności.

 

Podpisz manifest i powiedz NIE przemocy wobec dzieci w Polsce!