Wiemy, co zrobić, by chronić dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym

Wykorzystywanie seksualne dzieci to złożony problem, który dotyka sfery psychologicznej, społecznej i prawnej. Skuteczna ochrona najmłodszych wymaga działań w wielu obszarach, od edukacji i profilaktyki, po wsparcie psychologiczne. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę podkreśla, że aby naprawdę chronić dzieci, musimy prowadzić działania nie tylko skierowane do nich, ale także do ich rodziców, profesjonalistów, całego społeczeństwa, jak również potencjalnych sprawców.

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (FDDS) od 1991 r. prowadzi działania mające na celu ochronę dzieci przed przemocą fizyczną, emocjonalną, zaniedbaniem i wykorzystywaniem seksualnym. Organizacja łączy edukację, profilaktykę i pomoc, oferując m.in. programy warsztatowe, wsparcie psychologiczne, materiały edukacyjne oraz konsultacje eksperckie. Dzięki temu Fundacja działa zarówno na poziomie indywidualnym — chroniąc konkretne dzieci i wspierając rodziny — jak i systemowym, budując świadomość społeczną oraz kompetencje profesjonalistów w zakresie ochrony najmłodszych.

Jak chronić dzieci przed wykorzystywaniem?

Z raportu „Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023” Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę wynika, że 26% młodych osób doświadczyło wykorzystania seksualnego bez kontaktu fizycznego, a co 12 z kontaktem fizycznym.

Punktem wyjścia do projektowanych w FDDS działań profilaktycznych jest zintegrowany model profilaktyki wykorzystywania seksualnego dzieci według Smallbone’a, Marshalla i Wortleya, który integruje koncepcje kliniczne i kryminologiczne. Autorzy tej koncepcji dostrzegają, że z problemem wykorzystywania można mierzyć się na wiele sposobów i w różnych środowiskach. W proponowanych rozwiązaniach model zintegrowany uwzględnia podstawowe cztery obszary oddziaływań:

• Wszystkie dzieci, w tym dzieci pokrzywdzone oraz należące do grup ryzyka — w tej grupie możemy wdrażać działania profilaktyczne i pomocowe, aby chronić najbardziej narażone osoby. Również dzieci przejawiające szkodliwe zachowania seksualne, którym należy zaoferować wsparcie edukacyjne i psychologiczne w celu ograniczenia ryzykownych zachowań.
• Sytuacje sprzyjające wykorzystywaniu seksualnemu oraz całe społeczności – tworzymy bezpieczne środowisko i pracujemy nad świadomością społeczną, która będzie sprzyjała ochronie dzieci.
• Sprawcy i potencjalni sprawcy – profilaktyka powinna obejmować terapię oraz pracę z osobami, które dopuściły się wykorzystywania seksualnego lub odczuwają ryzykowne impulsy, by wzmocnić mechanizmy ich kontroli. Stworzenie przestrzeni, w której sprawcy mogą szukać pomocy bez stygmatyzacji, pozwala przerwać łańcuch ryzyka na wczesnym etapie. Takie podejście chroni dzieci.
• Społeczność — budujmy świadomość problemu i edukujmy jak przeciwdziałać wykorzystaniu.

FDDS realizuje w tym zakresie działania profilaktyczne skierowane do dzieci, rodziców i profesjonalistów w ramach programu GADKI, a także zapewnia kompleksową pomoc dzieciom doświadczającym wykorzystywania w Centrach Pomocy Dzieciom.

Program GADKI

Program GADKI, prowadzony od 2015 r., uczy dzieci w wieku 4–12 lat podstawowych zasad bezpieczeństwa w przystępny sposób:

• Gdy mówisz „nie”, to znaczy „NIE”.
• Alarmuj, gdy potrzebujesz pomocy.
• Dobrze jest mówić o tajemnicach, które Cię niepokoją.
• Twoje ciało należy tylko do Ciebie.
• Intymne części ciała są szczególnie chronione.

Integralną częścią programu są materiały dla rodziców, które uczą, jak rozmawiać z dziećmi o zagrożeniach i jak wprowadzać w domu zasady zwiększające bezpieczeństwo. Styl rodzicielski jest tu kluczowy — opiekunowie, którzy stosują wspierające metody wychowawcze, rozmawiają z dziećmi w atmosferze zaufania i konsekwencji, znacząco zmniejszają ryzyko krzywdzenia.

– Wiedza i edukacja dzieci są skutecznymi narzędziami profilaktycznymi. Istotne jest także dostosowania języka i narzędzi do ich wieku i doświadczeń. Dlatego pracujemy nad nowymi odsłonami programu GADKI, które będą skierowane do różnych grup dzieci oraz ich rodziców. Chcemy, aby każda rodzina mogła otrzymać wsparcie i wskazówki dopasowane do swoich potrzeb, a dzieci, poczuły, że mają prawo do bezpieczeństwa i szacunku niezależnie od tego, ile mają lat – powiedziała Marta Skierkowska, wiceprezeska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Bezpłatne materiały edukacyjne, scenariusze zajęć i karty pracy dostępne są na stronie gadki.fdds.pl